NAMAZ VAKİTLERİ VE TEMKİN HAKKINDA SUÂL VE CEVAPLAR

Kuzey enlemlerinde yatsı vaktinin geç girdiği veya girmediği yerler nerelerdir? Buralarda namaz ve oruç hakkında malumat verir misiniz? Arzı (enlemi) 49 derece 30 dakikanın üzerinde olan Almanya Frankfurt (50 derece 6 dakika), Bonn (50 derece 44 dakika); Belçika Brüksel (50 derece 50 dakika) ; Rusya Mosko- va (55 derece 45 dakika); Kazakistan Astana (51 derece 10 dakika) gibi yerlerde bazı günler güneş, battıktan sonra gece yarısına kadar ufuktan (yatsı vaktinin taayyün edeceği) -17 dereceye kadar alçalamaz. Bu durumda batı ufkunda tan hâdisesi bitmeden yani ufuktaki kızıllık kaybolup tam karanlık basmadan (akşam namazı vakti çıkmadan) güneş, gece yarısı hattını geçip tekrar doğu ufkuna doğru yükselmeye başlar. Yâni şafak hâli gece yarısı hattı- na kadar devam eder. Bu yerlerde fecr-i sâdık (sabah namazı vakti), gece yarısından sonra başlar, güneşin doğuşuna kadar devam eder. Bu durumda yatsı vakti taayyün etmemiş olur. Daha açık bir şekilde ifade edecek olursak; Güneş battıktan sonra ufuktaki kızıllık kaybol- mayıp şafak, yani akşam namazının vakti gece yarısına kadar devam eder. Vakit, namazın şartı olduğu gibi vücûbunun da sebebidir. Binâenaleyh bir yerde namaz va- kitlerinden biri veya birkaçı tahakkuk etmez ise, o vakitlere ait olan namazlar, o yer ahâlisine farz olmamış olur. Dolayısıyla, o yerdeki Hanefî mezhebindeki müslümanlar, vakti girmediği için kılamadıkları namazdan mesûl olmazlar. Ancak Yatsı namazını, vakti bulunmamasına rağmen mutlaka kılmak isteyen Hanefî Müslümanlar ise; Sabah vakti girdikten sonra “farziyeti üzerimden sâkıt olmayan en son yatsı namazına” diye niyet ederek kaza olarak kılabilirler. Takvimimizde yer alan (*) yıldız işaretli takdiri vakitlerde kılabilirler. Yalnız Şâfii mezhebini tak- lid ederek kılacağından taklîdin şartlarına riayet etmelidirler. (13-14 nolu dipnota bakabilirsiniz.) Arzı (enlemi) 47 derece 30 dakikanın üzerinde olan (Avusturya Viyana, Fransa Paris gibi) yerlerde , yatsı vakti taayyün ettiği, ancak çok kısa sürdüğü geceler de olabilmektedir. Bilhassa bu gibi yerlerde Müslümanların, yatsı vakti girer girmez hemen namazlarını kılma- larını, hatta vaktin çıkması tehlikesine karşı îcabında sadece yatsının farzı ile vitir namazını edâ etmelerini tavsiye ederiz. Oruç ile ilgili hususlar: Yatsı vaktinin taayyün etmediği günlerde geceler çok kısadır, gündüzler ise aynı zamanda senenin en uzun gündüzleridir. Gündüzün uzunluğu çok yerde 20-21 saati bulur, hattâ geçer. İşte bu uzun gündüzlerin Ramazân-ı Şerif’e tesadüf etmesi halinde, hiç şüphesiz, kuvvet ve sıhhati yerinde olan Müslümanlar, her türlü meşakkati göğüsleyerek oruçlarını tutmaktadırlar. Yatsı vaktinin taayyün etmediği bu uzun günlerde oruçlarını tutmak isteyen Müslümanların, yeme-içmeyi takvimde gösterilen imsak vaktinde mutlaka kesmeleri gerekir. Orucun sıhhati için, bugünlerde bu hususa bilhassa riâyet etmek icap ettiğini hatırdan uzak tutmamalıdır. Ancak oruç tutmamayı mübah kılan (Yolculuk, hastalık, şiddetli açlık veya susuzluk gibi) hallerde tutmayıp orucunu mazeretinin olmadığı günlerde kaza eder. SUAL 23 28